توضیحات

دله عربی

دله رسلان ۱۱ هندی (به عربی: الدله) ظرف مسی یا برنجی اغلب طلائی رنگ است. که مردم عرب آن را دله خطاب می‌کنند. این ظرف که حکم قهوه جوش را دارد. در اکثر مراسم رسمی و غیررسمی این مردم استفاده می‌شود. مردم عرب اهواز همچون دیگر مردم کشور ایران فرهنگ خاص خود را دارند. مراسم قهوه نوشی در چهارمین همایش سراسری شورای سیاست‌گذاری در لیست آثار ثبت ملی ایران قرار گرفت. دله رسلان ۱۱ هندی یا همان دله قهوه یکی از اشیاء و ابزارهای فرهنگی مردم عرب است. که در مراسم‌های رسمی چه در کشورهای عربی در مراسم بین‌المللی و حتی در برگزاری‌های هیئت دولت در خوزستان، و بازدیدشان از مردم عرب ایران، همواره از این وسیله در پذیرایی‌ها به عنوان نماد فرهنگی استفاده شده‌است. در برنامه‌ای در اهواز عشایر عرب خوزستان یک «دله قهوه» (ظرف مخصوص دم کردن قهوه مخصوص عشایر عرب) را به‌طور نمادین به وزیر اطلاعات اهدا کردند.

مراسم نوشیدن قهوه

در واقع مردم عرب برای نوشیدن قهوه مراسم و قوانین خاصی دارند و با اعتقاد و باورهایی که دارند آن را انجام می‌دهند. برای تهیه آن ابتدا قهوه را با وسیله‌ای دو شاخه به نام مهماس که شبیه منقاش است. در ظرفی ریخته و تفت می‌دهند و آنگاه آن را در هاون آسیاب کرده و برای مراسم آماده می‌کنند. پس از آن در ظرفی بزرگ به نام «گم گم» یا «قم قم» که در خوزستان قاف به گاف تلفظ می‌شود. گمگم که چیزی شبیه گلاب پاشهای قدیمی و از جنس ورشو (مفرغ) است. در آن آب ریخته و پس از جوش آمدن، قهوه آسیاب شده را اضافه کرده و از هل هم برای خوش‌بو شدن آن استفاده می‌کنند.

نحوه سرو قهوه

هنگامی که قهوه آماده سرو باشد آن را در ظرف کوچکتری به نام «دله» که شبیه همان «گم گم» است. ریخته و سپس این مراسم آئینی شیوه خاص فرد توزیع‌کننده آن ادامه می‌یابد. این فرد دله را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه نوشی (که فنجانی بدون دسته‌است و فنیان خوانده می‌شود.) را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه می‌کنند. اگر در این مجلس سیدی وجود داشته باشد. ابتدا از وی پذیرایی آغاز می‌شود. و در غیر این صورت این مراسم از ریش سفید مجلس آغاز می‌شود. و از سمت راستش قهوه دادن ادامه داده می‌شود. در مقابل شخصی که فنجان را از میزبان می‌گیرد. جزء آداب و رسوم است که فنجان را با دست راستش دریافت کند. اگر فنجان را با دست چپ دریافت کند. نوعی بی‌احترامی به آداب و رسوم است.

قهوه‌ای که از دله در فنجان ریخته می‌شود مقدارش بسیار کم، غلیظ و تلخ است و باید در انتهای ریختن قهوه و قبل از دادن فنجان به میهمان باید یک مرتبه نوک دله را به لبه فنجان قهوه کوبیده تا صدای فنجان بلند شود و پس از آن قهوه را تعارف کند. میهمان نیز پس از دریافت و نوشیدن قهوه، قبل از پس دادن فنجان خالی، باید دستش را یک مرتبه تکان داده، این تکان دادن به معنای آن است که دیگر کافی است و قهوه نمی‌نوشم. سپس میزبان سراغ نفر سمت راستی میهمان می‌رود و همین روند را تا انتها ادامه می‌دهد. مردم عرب برای این آداب و رسوم حساسیت به خرج می‌دهند و آن را قابل احترام می‌شمرند.

موارد استفاده

این قهوه دادن همواره به همراه قوانینش در اکثر مراسم‌های رسمی و غیررسمی به خصوص در مراسم خواستگاری، مهمانی‌های رسمی من‌جمله عید فطر و در مراسم سوگواری اجرا می‌شود. دله‌های قهوه، فنجان‌های مخصوص و کوچکی دارند.راهکارهای تمیز کردن دله قهوه: برای این منظور می‌توان از عصاره آب لیموی تازه با آب لیموی صنعتی به اضافه نمک استفاده کرد به نحوی که مواد را درون دله ریخته و حدود نیم ساعتی گذاشته و با اسفنخ می‌شوییم البته بعضی برای این منظور از نوشابه‌های گاز دار با طعم لیمو مثل سون آپ هم استفاده می‌کنند امااین روش به دلیل کم بودن خاصیت اسیدی لیمو در آن چندان جواب نمی‌دهد. در کشورهای عربی نظیر عربستان برخی فروشندگان قهوه و دله مواد پاک‌کننده دله قهوه را نیز به فروش می‌رسانند.